Тілашар

Кімді кім түсінеді?

Әлемде 7 миллиардқа жуық адам бар. Бәрінің өз тілі бар. Өкінішке орай, олардың бәрі бірдей емес. Басқа ұлттармен сөйлесу үшін, біз тілдерді үйренуіміз керек. Бұл көбіне өте қиын. Бірақ бір-біріне өте ұқсас тілдер де болады. Сол тілде сөйлейтіндер басқа тілді білмесе де бірін-бірі түсіне алады. Бұл феномен mutual intelligibility деп аталады. Оған қоса, екі нұсқа бар. Бірінші нұсқа – екі тараптың бірін-бірі ауызша түсінуі. Бұл жағдайда сөйлеушілер бір-бірін сөйлескен кезде түсінеді. Бірақ олар басқа тілдің жазбаша түрін түсіне алмайды. Бұған тілдердің әртүрлі жазуы себеп болады. Хинди мен урду тілдері жақсы мысал бола алады. Екі тараптың бір-бірін жазбаша түсінуі – екінші нұсқа. Бұл жағдайда басқа тілдің жазбаша түрін түсінеді. Бірақ сөйлескен кезде, олар бір-бірін дұрыс түсінбейді. Бұған сөздердің айтылуындағы айырмашылықтар себеп. Мысал ретінде неміс және нидерланд тілдерін алуға болады. Жақын туыстық қатынастағы тілдер екі нұсқаны да қамтиды. Яғни, олардың жазбаша және ауызша түрдегі mutual intelligibility бар. Бұған орыс пен украин тілдері немесе тайланд пен лаос тілдері мысал бола алады. Бірақ mutual intelligibility феноменінің асимметриялық формасы да бар. Яғни, бұл жағдайда сөйлеушілер бір-бірін әртүрлі деңгейде түсінеді. Португалдықтар испандықтарды жақсы түсінеді, ал испандықтар португалдықтарды, керісінше, нашарлау түсінеді. Сондай-ақ, австриялықтар немістерді жақсы түсінеді, ал немістер - нашарлау. Оларға сөздердің айтылуы мен диалект кедергі болады. Шынымен жақсы әңгімелесуді қалайтын адам, бұның бәрін жақсырақ үйрену керек...