Libri i frazës

Një gjuhë, shumë varietete

Edhe nëse flasim vetëm një gjuhë, ne flasim shumë gjuhë. Pasi asnjë gjuhë nuk është një sistem i mbyllur në vetvete. Çdo gjuhë shfaq dimensione të ndryshme. Gjuha është një strukturë e gjallë. Folësit gjithmonë orientohen tek personat me të cilët bisedojnë. Kjo është arsyeja pse njerëzit ndryshojnë gjuhën që flasin. Këto varietete shfaqen në forma të ndryshme. Për shembull, çdo gjuhë ka një histori. Ajo ka ndryshuar dhe do të vazhdojë të ndryshojë. Siç e dimë të gjithë, të moshuarit flasin ndryshe nga të rinjtë. Gjithashtu ekzistojnë dialekte të ndryshme të gjuhëve. Shumë folës të dialekteve mund t'i përshtaten mjedisit të tyre. Në situata të caktuara ata flasin gjuhën standarde. Grupe të ndryshme shoqërore kanë gjuhë të ndryshme. Shembuj të tyre mund të jenë gjuha e të rinjve ose gjuha e gjuetarëve. Shumica e njerëzve flasin ndryshe në punë e ndryshe në shtëpi. Shumë madje përdorin gjuhë profesionale në punë. Dallimet mund të shihen edhe në gjuhën e folur e atë të shkruar. Gjuha e folur është zakonisht shumë më e lehtë se ajo e shkruar. Ndryshimi mund të jetë shumë i madh. Ky është rasti kur gjuha e shkruar nuk ndryshon për një kohë të gjatë. Atëherë folësit duhet të mësojnë si fillim të përdorin gjuhën e shkruar. Shpesh gjuha e grave dhe e burrave ndryshon. Ky ndryshim nuk është shumë i madh në shoqëritë perëndimore. Por, ka vende ku gratë flasin shumë më ndryshe nga burrat. Në disa kultura, forma e mirësjelljes ka format e veta gjuhësore. Kështu që të folurit nuk është aq i lehtë! Ne duhet t'i kushtojmë vëmendje shumë gjërave të ndryshme njëkohësisht...