მ-- -ა--სი სათვა-- --რ-ა.
მას თავისი სათვალე დარჩა.
მ-ს თ-ვ-ს- ს-თ-ა-ე დ-რ-ა-
-------------------------
მას თავისი სათვალე დარჩა. 0 m-- ---is------a-e d---h-.mas tavisi satvale darcha.m-s t-v-s- s-t-a-e d-r-h-.--------------------------mas tavisi satvale darcha.
ს---ა-ვს--ას --ვის- -ათვალ-?
სად აქვს მას თავისი სათვალე?
ს-დ ა-ვ- მ-ს თ-ვ-ს- ს-თ-ა-ე-
----------------------------
სად აქვს მას თავისი სათვალე? 0 sad-ak-s ------v--- --t----?sad akvs mas tavisi satvale?s-d a-v- m-s t-v-s- s-t-a-e-----------------------------sad akvs mas tavisi satvale?
ს-დ---ვ--მას-თ-ვისი-პ--პ---ი?
სად აქვს მას თავისი პასპორტი?
ს-დ ა-ვ- მ-ს თ-ვ-ს- პ-ს-ო-ტ-?
-----------------------------
სად აქვს მას თავისი პასპორტი? 0 sa- --vs m----a-i-- p--sp'---'-?sad akvs mas tavisi p'asp'ort'i?s-d a-v- m-s t-v-s- p-a-p-o-t-i---------------------------------sad akvs mas tavisi p'asp'ort'i?
ბა-შ-ები-ვ---პოულ---ნ----იანთ-მ--ბლ-ბ-.
ბავშვები ვერ პოულობენ თავიანთ მშობლებს.
ბ-ვ-ვ-ბ- ვ-რ პ-უ-ო-ე- თ-ვ-ა-თ მ-ო-ლ-ბ-.
---------------------------------------
ბავშვები ვერ პოულობენ თავიანთ მშობლებს. 0 bavsh---i-ve--p--u-obe--t-via-t---h-bleb-.bavshvebi ver p'ouloben taviant mshoblebs.b-v-h-e-i v-r p-o-l-b-n t-v-a-t m-h-b-e-s-------------------------------------------bavshvebi ver p'ouloben taviant mshoblebs.
მაგრ-- --, -ათ--მშო-ლ--ი -ო---ნ!
მაგრამ აი, მათი მშობლები მოდიან!
მ-გ-ა- ა-, მ-თ- მ-ო-ლ-ბ- მ-დ-ა-!
--------------------------------
მაგრამ აი, მათი მშობლები მოდიან! 0 magram---, m--- m--ob-----m-d--n!magram ai, mati mshoblebi modian!m-g-a- a-, m-t- m-h-b-e-i m-d-a-!---------------------------------magram ai, mati mshoblebi modian!
Die mens is die enigste wese op aarde wat kan praat.
Dit onderskei hom van diere en plante.
Natuurlik kan diere en plante ook met mekaar kommunikeer.
Hulle het egter nie so ’n ingewikkelde lettergreeptaal nie.
Maar hoekom kan die mens praat?
Om te kan praat, moet die mens sekere liggaamlike kenmerke hê.
Dié liggaamlike eienskappe kom slegs in mense voor.
Dit het egter nie vanselfsprekend ontwikkel nie.
In die evolusionêre geskiedenis gebeur niks sonder rede nie.
Die een of ander tyd het die mens begin praat.
Ons weet nog nie presies wanneer dit was nie.
Maar iets moes gebeur het wat die mens laat praat het.
Navorsers dink ’n genetiese mutasie was daarvoor verantwoordelik.
Antropoloë het die oorgeërfde materiaal van verskillende lewende wesens vergelyk.
Dis bekend dat ’n spesifieke geen spraak beïnvloed.
Mense by wie dit beskadig is, sukkel met spraak.
Hulle kan nie hulself goed uitdruk nie en verstaan woorde slegter.
Dié geen is in mense, ape en muise ondersoek.
By mense en sjimpansees is hulle baie eenders.
Daar is slegs twee klein verskille gesien.
Maar dié verskille het in die brein gewys.
Saam met ander gene beïnvloed hulle sekere breinaktiwiteite.
Daarom kan mense praat en kan ape nie.
Die raaisel van die menslike taal is nog nie opgelos nie.
Die geenmutasie op sy eie is nie genoeg om spraak moontlik te maak nie.
Navorsers het die menslike geenvariant in muise ingeplant.
Dit het hulle nie die vermoë gegee om te praat nie…
Maar hul gepiep het heel anders geklink!