У-муж--н--н- ---а-е ка-я--ш.
У мужчыны на галаве капялюш.
У м-ж-ы-ы н- г-л-в- к-п-л-ш-
----------------------------
У мужчыны на галаве капялюш. 0 U-muz-c--ny--a----ave k--ya-y-sh.U muzhchyny na galave kapyalyush.U m-z-c-y-y n- g-l-v- k-p-a-y-s-.---------------------------------U muzhchyny na galave kapyalyush.
Ва--с-ў не б-ч-а.
Валасоў не бачна.
В-л-с-ў н- б-ч-а-
-----------------
Валасоў не бачна. 0 Val-so- -e bach-a.Valasou ne bachna.V-l-s-u n- b-c-n-.------------------Valasou ne bachna.
Вушэй----са-------ач-а.
Вушэй таксама не бачна.
В-ш-й т-к-а-а н- б-ч-а-
-----------------------
Вушэй таксама не бачна. 0 V-s----taksam--n--b-ch--.Vushey taksama ne bachna.V-s-e- t-k-a-a n- b-c-n-.-------------------------Vushey taksama ne bachna.
С--н--так---- ----ач--.
Спіну таксама не бачна.
С-і-у т-к-а-а н- б-ч-а-
-----------------------
Спіну таксама не бачна. 0 Sp--u t-ksa-- n--b-----.Spіnu taksama ne bachna.S-і-u t-k-a-a n- b-c-n-.------------------------Spіnu taksama ne bachna.
Я -алюю---чы-і рот.
Я малюю вочы і рот.
Я м-л-ю в-ч- і р-т-
-------------------
Я малюю вочы і рот. 0 Y--m-lyu-- -o-h- --rot.Ya malyuyu vochy і rot.Y- m-l-u-u v-c-y і r-t------------------------Ya malyuyu vochy і rot.
Му---н- тан-уе і-с--ец-а.
Мужчына танцуе і смяецца.
М-ж-ы-а т-н-у- і с-я-ц-а-
-------------------------
Мужчына танцуе і смяецца. 0 M--hc--n- -a-tsu----sm-a-et-t-a.Muzhchyna tantsue і smyayetstsa.M-z-c-y-a t-n-s-e і s-y-y-t-t-a---------------------------------Muzhchyna tantsue і smyayetstsa.
У мужч-ны-до--і--о-.
У мужчыны доўгі нос.
У м-ж-ы-ы д-ў-і н-с-
--------------------
У мужчыны доўгі нос. 0 U m-zhc-yn- dougі -o-.U muzhchyny dougі nos.U m-z-c-y-y d-u-і n-s-----------------------U muzhchyny dougі nos.
Ён --се ў--ука--па-ку.
Ён нясе ў руках палку.
Ё- н-с- ў р-к-х п-л-у-
----------------------
Ён нясе ў руках палку. 0 En-ny--e --ruk-k- --l--.En nyase u rukakh palku.E- n-a-e u r-k-k- p-l-u-------------------------En nyase u rukakh palku.
Цяп-р--ім--- х--а-на.
Цяпер зіма і холадна.
Ц-п-р з-м- і х-л-д-а-
---------------------
Цяпер зіма і холадна. 0 Ts--pe--z-m- і-k-o---na.Tsyaper zіma і kholadna.T-y-p-r z-m- і k-o-a-n-.------------------------Tsyaper zіma і kholadna.
Ё- -е -о-і-ь -т------ --л--о.
Ён не носіць штаноў і паліто.
Ё- н- н-с-ц- ш-а-о- і п-л-т-.
-----------------------------
Ён не носіць штаноў і паліто. 0 E---e n--іts- -h--n---і p---to.En ne nosіts’ shtanou і palіto.E- n- n-s-t-’ s-t-n-u і p-l-t-.-------------------------------En ne nosіts’ shtanou і palіto.
Але-м-жчы-а-не -а--рзае.
Але мужчына не замярзае.
А-е м-ж-ы-а н- з-м-р-а-.
------------------------
Але мужчына не замярзае. 0 A----u-h--yn--ne z---ar---.Ale muzhchyna ne zamyarzae.A-e m-z-c-y-a n- z-m-a-z-e----------------------------Ale muzhchyna ne zamyarzae.
Қазіргі тілдерді лингвисттер зерттей алады.
Ол үшін әртүрлі әдістер қолданылады.
Бірақ мыңдаған жылдар бұрын адамдар қалай сөйлескен?
Бұл сұраққа жауап беру әлдеқайда қиын.
Соған қарамастан, ғалымдар бұл мәселе бойынша ұзақ уақыт бойы жұмыс істеп келеді.
Олар адамдардың бұрын қалай сөйлескендерін зерттегілері келеді.
Ол үшін олар көне тілдік формаларды қайта құруға тырысуда.
Американдық зерттеушілер қызықты жаңалық ашты.
Олар 2000 астам тілді талдаған.
Олар, ең алдымен, сөйлемнің құрылымын қарастырған.
Олардың зерттеулерінің нәтижесі өте қызық болып шықты.
Тілдердің жартысына жуығының сөйлемдерінің құрылымы S-O-V.
Яғни, келесі қағидат қолданылады: зат есім (S), толықтауыш (O), етістік (V).
700 астам тіл S-V-O үлгісін пайдаланады.
160 жуық тіл V-S-O жүйесі бойынша жұмыс істейді.
V-O-S үлгісін, шамамен, 40 тіл ғана пайдаланады.
120 тілде аралас формалар қолданылады.
O-V-S және O-S-V үлгілері, керісінше, сирек кездесетін жүйелер болып табылады.
Осылайша, зерттелген тілдердің көпшілігі S-O-V қағидатын қолданады.
Бұл тілдерге, мысалы, парсы, жапон және түрік тілдері жатады.
Бірақ тірі тілдердің көпшілігі S-V-O үлгісін ұстанады.
Үндігерман тілдер семьясында, бүгінде, осы сөйлем құрылымы жиі қолданылады.
Ғалымдардың пікірінше, бұрын адамдар S-O-V үлгісімен сөйлеген.
Барлық тілдер осы жүйеге негізделген.
Кейін, алайда, тілдер әртүрлі бағытта дамып кеткен.
Неліктен бұлай болғандығы, әзірге белгісіз.
Сөйлем құрылымындағы өзгерістің белгілі бір себебі болу керек.
Себебі, эволюцияда тек артықшылықтары бар заттар жойылмайды...