Киши -алпак -------у---.
Киши калпак кийип турат.
К-ш- к-л-а- к-й-п т-р-т-
------------------------
Киши калпак кийип турат. 0 Ki-i-kal----ki-i----r-t.Kişi kalpak kiyip turat.K-ş- k-l-a- k-y-p t-r-t-------------------------Kişi kalpak kiyip turat.
Кула---р-----көрү-б---.
Кулактары да көрүнбөйт.
К-л-к-а-ы д- к-р-н-ө-т-
-----------------------
Кулактары да көрүнбөйт. 0 K-l---ar---a k----b---.Kulaktarı da körünböyt.K-l-k-a-ı d- k-r-n-ö-t------------------------Kulaktarı da körünböyt.
А--ы-да-көрү---й-.
Арты да көрүнбөйт.
А-т- д- к-р-н-ө-т-
------------------
Арты да көрүнбөйт. 0 Art- -------nböy-.Artı da körünböyt.A-t- d- k-r-n-ö-t-------------------Artı da körünböyt.
Ме- кө-дөрү- --н--о-зун-т---ам.
Мен көздөрүн жана оозун тартам.
М-н к-з-ө-ү- ж-н- о-з-н т-р-а-.
-------------------------------
Мен көздөрүн жана оозун тартам. 0 Me----zd-r-n-j-na -o-un--a--am.Men közdörün jana oozun tartam.M-n k-z-ö-ü- j-n- o-z-n t-r-a-.-------------------------------Men közdörün jana oozun tartam.
К-ш- --------ан- --л-- ж-та-.
Киши бийлеп жана күлүп жатат.
К-ш- б-й-е- ж-н- к-л-п ж-т-т-
-----------------------------
Киши бийлеп жана күлүп жатат. 0 Ki-i -i---- --n- ---ü- ---at.Kişi biylep jana külüp jatat.K-ş- b-y-e- j-n- k-l-p j-t-t------------------------------Kişi biylep jana külüp jatat.
А--к--у-а та-- а-ы-----өт.
Ал колуна таяк алып жүрөт.
А- к-л-н- т-я- а-ы- ж-р-т-
--------------------------
Ал колуна таяк алып жүрөт. 0 A--k--u---t-yak--lı- jür--.Al koluna tayak alıp jüröt.A- k-l-n- t-y-k a-ı- j-r-t----------------------------Al koluna tayak alıp jüröt.
Ошо-до--эл---о-н----м-ю- -рогу---а-ыны- ж-рөт.
Ошондой эле мойнуна моюн орогуч салынып жүрөт.
О-о-д-й э-е м-й-у-а м-ю- о-о-у- с-л-н-п ж-р-т-
----------------------------------------------
Ошондой эле мойнуна моюн орогуч салынып жүрөт. 0 O-ond-y ----m-----a---yu-----g-ç ---ı-----ürö-.Oşondoy ele moynuna moyun oroguç salınıp jüröt.O-o-d-y e-e m-y-u-a m-y-n o-o-u- s-l-n-p j-r-t------------------------------------------------Oşondoy ele moynuna moyun oroguç salınıp jüröt.
Б---к--и-и --үг----о-.
Бирок киши үшүгөн жок.
Б-р-к к-ш- ү-ү-ө- ж-к-
----------------------
Бирок киши үшүгөн жок. 0 B-r---kişi----g-n -o-.Birok kişi üşügön jok.B-r-k k-ş- ü-ü-ö- j-k-----------------------Birok kişi üşügön jok.
Қазіргі тілдерді лингвисттер зерттей алады.
Ол үшін әртүрлі әдістер қолданылады.
Бірақ мыңдаған жылдар бұрын адамдар қалай сөйлескен?
Бұл сұраққа жауап беру әлдеқайда қиын.
Соған қарамастан, ғалымдар бұл мәселе бойынша ұзақ уақыт бойы жұмыс істеп келеді.
Олар адамдардың бұрын қалай сөйлескендерін зерттегілері келеді.
Ол үшін олар көне тілдік формаларды қайта құруға тырысуда.
Американдық зерттеушілер қызықты жаңалық ашты.
Олар 2000 астам тілді талдаған.
Олар, ең алдымен, сөйлемнің құрылымын қарастырған.
Олардың зерттеулерінің нәтижесі өте қызық болып шықты.
Тілдердің жартысына жуығының сөйлемдерінің құрылымы S-O-V.
Яғни, келесі қағидат қолданылады: зат есім (S), толықтауыш (O), етістік (V).
700 астам тіл S-V-O үлгісін пайдаланады.
160 жуық тіл V-S-O жүйесі бойынша жұмыс істейді.
V-O-S үлгісін, шамамен, 40 тіл ғана пайдаланады.
120 тілде аралас формалар қолданылады.
O-V-S және O-S-V үлгілері, керісінше, сирек кездесетін жүйелер болып табылады.
Осылайша, зерттелген тілдердің көпшілігі S-O-V қағидатын қолданады.
Бұл тілдерге, мысалы, парсы, жапон және түрік тілдері жатады.
Бірақ тірі тілдердің көпшілігі S-V-O үлгісін ұстанады.
Үндігерман тілдер семьясында, бүгінде, осы сөйлем құрылымы жиі қолданылады.
Ғалымдардың пікірінше, бұрын адамдар S-O-V үлгісімен сөйлеген.
Барлық тілдер осы жүйеге негізделген.
Кейін, алайда, тілдер әртүрлі бағытта дамып кеткен.
Неліктен бұлай болғандығы, әзірге белгісіз.
Сөйлем құрылымындағы өзгерістің белгілі бір себебі болу керек.
Себебі, эволюцияда тек артықшылықтары бар заттар жойылмайды...