Не---ам -а л- -- -- о--в-а--ти.
Н_ з___ д_ л_ ћ_ с_ о_ в_______
Н- з-а- д- л- ћ- с- о- в-а-и-и-
-------------------------------
Не знам да ли ће се он вратити. 0 Ne z-a- -a-l---́- se on---a-i--.N_ z___ d_ l_ ć_ s_ o_ v_______N- z-a- d- l- c-e s- o- v-a-i-i---------------------------------Ne znam da li će se on vratiti.
Да-л- -- он----- -о-и?
Д_ л_ м_ о_ и___ в____
Д- л- м- о- и-а- в-л-?
----------------------
Да ли ме он ипак воли? 0 Da -i--- o- -pak vo--?D_ l_ m_ o_ i___ v____D- l- m- o- i-a- v-l-?----------------------Da li me on ipak voli?
Да-ли-ћ--с---н--р---т-?
Д_ л_ ћ_ с_ о_ в_______
Д- л- ћ- с- о- в-а-и-и-
-----------------------
Да ли ће се он вратити? 0 Da-li---- -e-o- vra-iti?D_ l_ ć_ s_ o_ v_______D- l- c-e s- o- v-a-i-i-------------------------Da li će se on vratiti?
Пи------ -а----о- ми--- н- мене.
П____ с_ д_ л_ о_ м____ н_ м____
П-т-м с- д- л- о- м-с-и н- м-н-.
--------------------------------
Питам се да ли он мисли на мене. 0 P-ta- s- da -- o- m-sl- n- m---.P____ s_ d_ l_ o_ m____ n_ m____P-t-m s- d- l- o- m-s-i n- m-n-.--------------------------------Pitam se da li on misli na mene.
Пи--- с--д--ли -- --а -руг-.
П____ с_ д_ л_ о_ и__ д_____
П-т-м с- д- л- о- и-а д-у-у-
----------------------------
Питам се да ли он има другу. 0 Pi--- ---d--li-o---m-------.P____ s_ d_ l_ o_ i__ d_____P-t-m s- d- l- o- i-a d-u-u-----------------------------Pitam se da li on ima drugu.
П-там се -а ---о--л---.
П____ с_ д_ л_ о_ л____
П-т-м с- д- л- о- л-ж-.
-----------------------
Питам се да ли он лаже. 0 P---m-s- -a l- -n la--.P____ s_ d_ l_ o_ l____P-t-m s- d- l- o- l-ž-.-----------------------Pitam se da li on laže.
Ми--- л- ---ипак -----не?
М____ л_ о_ и___ н_ м____
М-с-и л- о- и-а- н- м-н-?
-------------------------
Мисли ли он ипак на мене? 0 Mi-li l- on i-ak na--en-?M____ l_ o_ i___ n_ m____M-s-i l- o- i-a- n- m-n-?-------------------------Misli li on ipak na mene?
И---л- о- -пак-н-ку д--гу?
И__ л_ о_ и___ н___ д_____
И-а л- о- и-а- н-к- д-у-у-
--------------------------
Има ли он ипак неку другу? 0 Ima li on -p-- -ek---r-gu?I__ l_ o_ i___ n___ d_____I-a l- o- i-a- n-k- d-u-u---------------------------Ima li on ipak neku drugu?
Говор- л- о--ипак-ис-ину?
Г_____ л_ о_ и___ и______
Г-в-р- л- о- и-а- и-т-н-?
-------------------------
Говори ли он ипак истину? 0 Gov------ -- ipa----t--u?G_____ l_ o_ i___ i______G-v-r- l- o- i-a- i-t-n-?-------------------------Govori li on ipak istinu?
Сум-а- да -и -е--и п-----.
С_____ д_ л_ ћ_ м_ п______
С-м-а- д- л- ћ- м- п-с-т-.
--------------------------
Сумњам да ли ће ми писати. 0 S--n--- d- li --e mi ------.S______ d_ l_ ć_ m_ p______S-m-j-m d- l- c-e m- p-s-t-.----------------------------Sumnjam da li će mi pisati.
Д- ли--- ----н-и-ак-----ти?
Д_ л_ ћ_ м_ о_ и___ п______
Д- л- ћ- м- о- и-а- п-с-т-?
---------------------------
Да ли ће ми он ипак писати? 0 Da li --e ---on---a- -i---i?D_ l_ ć_ m_ o_ i___ p______D- l- c-e m- o- i-a- p-s-t-?----------------------------Da li će mi on ipak pisati?
Д---- -е м- -н -п-- ---ни--?
Д_ л_ ћ_ м_ о_ и___ о_______
Д- л- ћ- м- о- и-а- о-е-и-и-
----------------------------
Да ли ће ме он ипак оженити? 0 Da ----́e--e o- ipak ožen--i?D_ l_ ć_ m_ o_ i___ o_______D- l- c-e m- o- i-a- o-e-i-i------------------------------Da li će me on ipak oženiti?
Që kur jemi foshnja, ne fillojmë të mësojmë gjuhën amtare.
Kjo ndodh automatikisht.
Ne nuk e vëmë re.
Kjo kërkon shumë efikasitet nga truri jonë.
Për shembull, kur mësojmë gramatikë ka shumë për të bërë.
Çdo ditë dëgjon gjëra të reja.
Vazhdimisht merr impulse të reja.
Megjithatë, truri nuk mund të përpunojë çdo stimul individualisht.
Duhet të veprojë në mënyrë ekonomike.
Prandaj ai orientohet drejt rregullsisë.
Truri kujton atë që dëgjon shpesh.
Ai regjistron sesa shpesh ndodh një gjë e caktuar.
Nga ky shembull ai krijon një rregull gramatikor.
Fëmijët e dinë nëse një fjali është e saktë apo e gabuar.
Por nuk e dinë pse.
Truri i tyre e njeh rregullin, pa e mësuar atë.
Të rriturit mësojnë ndryshe gjuhën.
Ata tashmë e njohin strukturën e gjuhës amtare.
Kjo strukturon bazën e rregullave të reja gramatikore.
Të rriturit kanë nevojë për mësim që të mësojnë.
Kur truri mëson gramatikë, ka një sistem fiks.
Kjo vihet re, për shembull, tek emrat dhe foljet.
Ato ruhen në zona të ndryshme të trurit.
Për përpunimin e tyre, aktivizohen zona të ndryshme.
Gjithashtu, rregullat e thjeshta mësohen ndryshe nga ato më komplekse.
Për rregullat komplekse punojnë disa zona të trurit së bashku.
Sesi saktësisht truri mëson gramatikë, nuk është studiuar.
Dihet se në teori mund të mësojë çdo gramatikë...