Я х--ів----- хот-л- - --н-, -------с--.
Я х____ б_ / х_____ б м____ б__________
Я х-т-в б- / х-т-л- б м-н-, б-д---а-к-.
---------------------------------------
Я хотів би / хотіла б меню, будь-ласка. 0 YA -h-ti--by-/ ---t----b--e-y-, budʹ-l-sk-.Y_ k_____ b_ / k______ b m_____ b__________Y- k-o-i- b- / k-o-i-a b m-n-u- b-d---a-k-.-------------------------------------------YA khotiv by / khotila b menyu, budʹ-laska.
Я-б -ип-в-/--ипил--п-во.
Я б в____ / в_____ п____
Я б в-п-в / в-п-л- п-в-.
------------------------
Я б випив / випила пиво. 0 YA-- v-----/ -yp--a--y-o.Y_ b v____ / v_____ p____Y- b v-p-v / v-p-l- p-v-.-------------------------YA b vypyv / vypyla pyvo.
Я --в--и--/ -ипи-----ву.
Я б в____ / в_____ к____
Я б в-п-в / в-п-л- к-в-.
------------------------
Я б випив / випила каву. 0 YA --v-py- - vy-y-a k---.Y_ b v____ / v_____ k____Y- b v-p-v / v-p-l- k-v-.-------------------------YA b vypyv / vypyla kavu.
Я-----пи-----и-и-----ву-з-м-л-к-м.
Я б в____ / в_____ к___ з м_______
Я б в-п-в / в-п-л- к-в- з м-л-к-м-
----------------------------------
Я б випив / випила каву з молоком. 0 YA-b-v-py--/ -y--l--kav- z molok--.Y_ b v____ / v_____ k___ z m_______Y- b v-p-v / v-p-l- k-v- z m-l-k-m------------------------------------YA b vypyv / vypyla kavu z molokom.
З--у--о-,-б-дь-л--ка.
З ц______ б__________
З ц-к-о-, б-д---а-к-.
---------------------
З цукром, будь-ласка. 0 Z tsukr-m---ud-------.Z t_______ b__________Z t-u-r-m- b-d---a-k-.----------------------Z tsukrom, budʹ-laska.
Я ---у -а- ---и---ом.
Я х___ ч__ з л_______
Я х-ч- ч-ю з л-м-н-м-
---------------------
Я хочу чаю з лимоном. 0 Y--kho--u ch-y- z lymo-o-.Y_ k_____ c____ z l_______Y- k-o-h- c-a-u z l-m-n-m---------------------------YA khochu chayu z lymonom.
Я --чу--аю --моло-о-.
Я х___ ч__ з м_______
Я х-ч- ч-ю з м-л-к-м-
---------------------
Я хочу чаю з молоком. 0 Y- ------ -ha-u z -o-o---.Y_ k_____ c____ z m_______Y- k-o-h- c-a-u z m-l-k-m---------------------------YA khochu chayu z molokom.
Я-не---ю в----к-.
Я н_ м__ в_______
Я н- м-ю в-д-л-и-
-----------------
Я не маю виделки. 0 Y- ne m-y---y--l--.Y_ n_ m___ v_______Y- n- m-y- v-d-l-y--------------------YA ne mayu vydelky.
Я не--а--н-ж-.
Я н_ м__ н____
Я н- м-ю н-ж-.
--------------
Я не маю ножа. 0 Y- n---ayu-n--ha.Y_ n_ m___ n_____Y- n- m-y- n-z-a------------------YA ne mayu nozha.
Я не ----л-ж--.
Я н_ м__ л_____
Я н- м-ю л-ж-и-
---------------
Я не маю ложки. 0 YA ne -ayu l-zh--.Y_ n_ m___ l______Y- n- m-y- l-z-k-.------------------YA ne mayu lozhky.
Ĉiu lingvo havas siajn apartajn karakterizaĵojn.
Sed iuj ankaŭ havas tutmonde unikajn ecojn.
Inter tiuj estas la lingvo tiriyó.
La lingvo tiriyó estas sudamerinda lingvo.
Ĝin parolas ĉirkaŭ 2000 homoj en Brazilo kaj Surinamo.
Kio apartigas la lingvon tiriyó estas ĝia gramatiko.
Ĉar ĝi devigas siajn parolantojn ĉiam diri la veron.
Pri tio respondecas la tielnomata frustrativa finaĵo.
En la lingvo tiriyó tiu finaĵo aldoniĝas al la verboj.
Ĝi montras kiagrade veras frazo.
Simpla ekzemplo klarigas kiel tio ekzakte funkcias.
Ni prenu la frazon
La infano iris al la lernejo
.
En la lingvo tiriyó la parolanto devas aldoni difinitan finaĵon al la verbo.
Per la finaĵo li povas sciigi ĉu li mem vidis la infanon.
Sed li ankaŭ povas esprimi la fakton ke li scias tion nur de aliaj personoj.
Aŭ li diras per la finaĵo ke li scias ke tio estas mensogo.
La parolanto do ion dirante devas sin determini.
Tio signifas ke li devas sciigi al la aliaj kiagrade veras sia aserto.
Li tiel nenion povas prisilenti aŭ plibeligi.
Kiam tiriyó-parolanto preterlasas la finaĵon, lin oni konsideras mensogulo.
En Surinamo la oficiala lingvo estas la nederlanda.
La tradukoj el la nederlanda al la lingvo tiriyó ofte estas problemaj.
Ĉar la plej multaj lingvoj estas multe malpli precizaj.
Ili ebligas la parolantojn resti malprecizaj.
Tial la interpretistoj ne ĉiam atentas sin determini.
Tio malfaciligas la komunikadon kun la tiriyó-parolantoj.
Eble la frustrativo estus avantaĝa ankaŭ en aliaj lingvoj!?
Ne nur en la politika lingvo…